PL
EN
DE
Historia posiadłości w Chrzęsnem sięga pierwszej połowy XVI w. W 1525 r. książę Janusz III nadał dobra Chrzęsne Janowi Wojsławskiemu, który zbudował tam drewniany dwór obronny. Na początku XVII w. majątek nabył Stefan Dobrogost Grzybowski – starosta warszawski i kamieńczykowski oraz kasztelan lubelski. Właśnie dla niego w 1635 r. wzniesiono murowany pałac, który zachował się do dziś. To jedyny w tej części Mazowsza przykład dworskiej architektury renesansowo-barokowej.
Pałac często zmieniał gospodarzy. Jego właścicielami byli m.in. Teodor Szydłowski – wojewoda płocki i poseł na Sejm Wielki, oraz biskup Józef Kazimierz Kossakowski, który zyskał złą sławę, gdy stanął, wraz z bratem Szymonem, na czele targowiczan na Litwie. W 1859 r. majątek kupił Wincenty Koskowski. W Chrzęsnem gościli wówczas artyści i intelektualiści warszawscy. Majątek odziedziczyła po śmierci ojca najmłodsza córka Koskowskiego – Wincentyna, która wyszła za mąż za Zygmunta Karskiego.
W 1891 r. Julian Maszyński, mąż Stanisławy z Koskowskich Maszyńskiej zaprosił do swego majątku w Mokrej Wsi malarza Władysława Podkowińskiego. Polecił go także Karskim. Tu powstały słynne obrazy Podkowińskiego, m.in. „Portret Wincentyny Karskiej”, „Mokra Wieś” czy „Sad w Chrzęsnem”.
Podczas II wojny światowej w Chrzęsnem bywał młody Szymon Kobyliński – historyk, grafik i satyryk; oraz Edward Nowicki pseudonim „Tyczka” – porucznik Armii Krajowej odpowiedzialny za łączność z Londynem. Pod koniec wojny Karska była zmuszona uciekać przed Sowietami. Majątek w Chrzęsnem przekształcono w PGR. Potem mieścił się tu dom wychowawczy.
W okolicach pałacu znajdują się pozostałości parku krajobrazowego z I połowy XIX w. W 1959 r. kompleks pałacowy w Chrzęsnem wpisano do rejestru zabytków (nr rej.: A-389 z 6.08.1959 i z 20.01.1976 w Rejestrze Zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa).
/oprac. R. Lubiak/
